Bonsai Buk zwyczajny – Bonsai Fagus sylvatica
Jeśli ktoś w Europie odwiedza wystawy bonzai, zawsze widzi tam buki, a ponieważ są one chętnie formowane jako duże drzewka, często dominują na wystawie.
Żeby odróżnić buk zwyczajny od grabu pospolitego, zwraca się uwagę na pień. Buk zachowuje do starości gładką, niebieskawoszarą korę. Grab na starość ma korę lekko popękaną, oliwkowoszarą. Twardziel grabu ma kolor jasny, natomiast buka zabarwia się na czerwonawo. Liście buka są lekko pofalowane, ciemne i gładkie, z jasnymi nerwami, a grabu jasnozielone i ząbkowane, też z wyraźnymi nerwami.
Podłoże: W przyrodzie buki rosną na glebach gliniastych i próchniczych. Do bonsai używamy czystej glinki japońskiej, gdyż przepuszcza ona wodę, nawet po latach się nie zbija i nie pozwala na powstawanie zastoin wodnych, które bukom szkodzą.
Nawożenie: Można nawozić tradycyjnymi nawozami do bonsai, od maja do sierpnia w odstępach czterotygodniowych. Często drzewka bukowe są duże i trzeba je bardzo troskliwie nawozić. W tym celu bierze się patyczek 1,5 cm grubości, robi nim otwory w ziemi o głębokości do 5 cm, w odstępach co 15 cm, które napełnia się sproszkowanym nawozem aż po brzegi. Po 4 tygodniach robi się następne otwory, oddalone od poprzednich o 5 cm i tak samo napełnia się nawozem. W ten sposób odżywimy roślinę równomiernie.
Zimowanie: Buki są stosunkowo odporne na chłody, ale nie znoszą zimowania w płaskich misach, ponieważ zimą na dnie misy zbiera się i zalega woda deszczowa z topniejącego śniegu, co prowadzi do gnicia korzeni. Lepiej więc zimować buki pod folią. Na dodatek utrzymamy w ten sposób dostateczną wilgoć ziemi, a korzenie będą dobrze przewietrzane. W rezultacie odkryjemy po zimie zdrową roślinę.
Owijanie drutem: Buki reagują natychmiast na niefachowe drutowanie. Oznacza to, że drut ani razu nie powinien wrosnąć, nawet słabo, pozostawia on bowiem blizny i ślady widoczne nawet przez dziesiątki lat. Owijamy gałęzie buka drutem w październiku i zdejmujemy drut od początku do końca czerwca. Jeśli zajdzie potrzeba, drutujemy powtórnie w październiku. W tym krótkim czasie drut nie powinien wrosnąć.
Przycinanie gałęzi: Podstawowe cięcia możemy robić tylko wiosną lub zimą, gdy roślina jeszcze nie puszcza soków. Nowe pędy zazwyczaj przycinamy do jednej trzeciej długości. U świeżo wykopanych Jamadori, bardzo silnie przycinanych, powstają często w miejscach cięcia rany wielkości grosza. Trzeba je głęboko wydrążyć szczypcami do pąków i zasmarować woskiem sadowniczym. Młode pędy, które wyrastają w czasie lata, można natychmiast przycinać dla uzyskania odpowiedniego kształtu.
Cięcie liści: u buków nie działa metoda redukowania wielkości liści. Obcięte liście nie odrosną już nowe w tym samym roku. Dlatego wyszukujemy buki o małych liściach lub decydujemy się na większy format rośliny.
Siedlisko: Buki lubią siedlisko chłodne, cieniste, o dużej wilgotności powietrza, ale wytrzymują również miejsce słoneczne. Reagują wówczas jaśniejszą barwą liści, co właściwie nie jest wadą. Buk ustawiany w miejscu słonecznym musi mieć gęstą koronę, rzucającą dużo cienia na misę i zapewniającą chłód bryle korzeniowej.
Przesadzanie: Buki przesadzamy co 3-4 lata. Głębokość misy powinna przekraczać 3 cm i może być ona zrobiona z polewanej glinki, w odcieniu kory drzewa. Przy przesadzaniu buków ważne jest, żeby na dnie misy zapewnić im odpowiednio dobry żwirowy drenaż, zapobiegający gniciu dolnych korzeni, co mogłoby zniszczyć roślinę.
Formowanie: Buki najlepiej wyglądają w formie samotnego, rozrośniętego drzewa, ale można je również zestawiać w grupy po pięć lub więcej drzewek. Bardzo ładnie wyglądają również pnie podwójne lub potrójne. Rzadziej spotykane są formy dziwaczne, ale i takie od czasu do czasu pojawiają się na wystawach. Buki nadają się na formy pochylone, a także smagane wichrem lub pól kaskady. Nie poleca się form kaskadowych, ponieważ jest to duża roślina i „piętra” gałęzi nie tworzą ładnej struktury liści.